O outro día estiven a presenciar o debate en Telemiño acerca da  
conveniencia ou non de instalar unha planta incineradora (complexo  
mediambiental, segundo a persoa que interviu telefonicamente en nome da  
empresa, Estela Eólica) no Concello do Irixo. E gustaríame facer algunha  
matizacións e puntualizacións ao que alí se dixo. En primeiro lugar, non  
creo que unha linguaxe eufemística (complexo medioambiental por planta de  
tratamento de lixo, ou valoración enerxética por incineración) axude a  
clarificar de que estamos a falar realmente. Así que sería desexable que  
fora abandonada dita linguaxe canto antes polos responsables da empresa e da  
administración. Non digamos xa polo señor Penedo, empeñado dende o  
principio en soster que a planta só emite vapor de auga, como se dunha pota  
de auga  a ferver no lume se tratara. Non sei que información ten, pero a  
xulgar polas declaracións que fai semella vivir na máis absoluta ignorancia  
sobre este tema. Empeñado tamén en que pasemos os vindeiros anos mirando a  
pantalla do ordenador, segue a afirmar que poderemos controlar o nivel de  
contaminación cada 3 minutos (primeiro eran cinco), cando todo o mundo  
admite xa que, por exemplo as dioxinas, só se miden cada seis meses, xa que  
é o que marca a lei.
      Ao fin e ao cabo, o señor Penedo é certo que non ten por que saber  
moito sobre incineradoras e métodos de tratar o lixo, xa que simplemente é  
o alcalde do concello do Irixo, e se non fora tan “aventureiro” seguiría  
tranquilamente a día de hoxe sen ter que saber  noción algunha sobre a  
cuestión. E nós, os veciños da comarca, igual. O que xa me preocupa máis  
é que os representantes da administración en ese debate estaban nunha  
situación moi similar. O primeiro deles, Justo de Benito, director xeral de  
Calidade Ambiental, acabou por dicir que el non sabía moito do asunto, que  
el non era un técnico, e que había que fiarse dos técnicos. Claro, el é  
“director xeral”, de que Consellería é o de menos, fai uns anos  
tocoulle de fomento do emprego, agora de calidade ambiental, na próxima xa  
veremos. A verdade é que se non es “tecnico” en nada, podes ser director  
xeral de calquer cousa. Caso diferente foi o director de Sogama, o señor  
Lamas, que se presentou a si mesmo baixo o disfrace de técnico, a xulgar  
polos estudos científicos que manexaba, e que segundo el amosan de maneira  
clara que este tipo de instalacións son inocuas, grazas a unha teconolxía  
cada vez máis perfecta. É máis, permitiuse incluso citar un estudo, feito  
en Cataluña, polo centro superior de investigacións científicas, segundo o  
cal se concluía, segundo el, que non había ningun risco para a saúde das  
persoas que vivían a carón dunha incineradora, nen tampouco para os  
cultivos ou o gando da zona. O dicía con tanta seguridade, empregando algún  
tecnicismo, corrixindo un erro dun adversario con afán de desacreditalo (era  
o único que tiña unha formación en ciencias naturais, e debeu consideralo  
“perigoso”),  ilustrounos con moitos datos doutros países, máis  
“avanzados” co noso, que incluso poñían as incineradorea como reclamos  
turísticos nos centros das cidades, que case me convence. O problema foi que  
case, xa que nun despiste ocórreselle dicir que el non vivía da política,  
que el estaba alí de paso e que o día de mañá volvería ao seu traballo  
de sempre. Como non vivía da política, eu pensei que o nomearían entón  
director de Sogama por ser un gran entendido na mateira, con ampla formación  
científica sobre os procesos que se levan a cabo nunha planta destas  
características, especializado en xestión de residuos, que sei eu. Pero  
mira ti por onde que non, cando rematara este periodo en que el “non vivía  
da política” pensaba voltar ao seu traballo de ¡avogado!. E digo eu, se  
es avogado, que razón se che ocorre a ti para que te nomeen responsable do  
tratamento do lixo de toda Galicia?. Dame a min que a única explicación é  
política, e ten moito que ver coa situación do anterior persoaxe que  
mencionamos, o Director Xeral de Calidade Ambiental. En resumidas contas, que  
os dous individuos empezáronseme a parecer moito. E empecei a sacar  
conclusións. Os únicos que estaban alí a favor da planta de Incineración  
do Irixo eran: 1º) Un “político” que se declara incompetente na  
materia, xa que non é técnico; 2º) Un suposto técnico que non é tal, é  
avogado, e que vive (moi ben por certo, xa que con ese salario débese vivir  
moi ben) de que os mesmos que nos pretenden instalar unha incineradora  
“inocua” o nomearon director doutra que fixeron eles mesmos; 3º) O que  
faltaba, un responsable da empresa encargada de facer a incineradora inocua,  
perdón, complexo medioambiental, ao cal sería unha falta de respecto grave  
suporlle algún interese particular no asunto. Polo tanto decidín empezar a  
dubidar de que estés tres homes foran unha fonte de información fiable  
(como verán, e por respecto ao alcalde do Irixo, o señor Penedo, a el xa  
non  o considero nen sequera unha fonte de información, fiable ou non). Así  
que de repente recordei por exemplo que o informe do Centro superior do  
investigacións científicas non dicía iso exactamente, senón que dicía  
que os dez anos de estudo non parecían tempo suficiente para sacar  
conclusións epidemiolóxicas, o que nos leva exactamente a concluír o  
contrario do que dixo este señor, que é que non sabemos se pode ser  
perigoso ou non, moi  diferente a dicir que como de momento non o é non o  
vai ser nunca. Tamén recordei que outros estudos publicados, feitos por  
persoas aparentemente un pouco máis neutrais neste asunto e que si son  
técnicos (un exemplo demoledor é Incineración e saúde pública, colgado a  
día de hoxe en ducias de páxinas web) parecen indicar unha clara relación  
entre determinadas doenzas, algunhas tan graves que poden ser mortais, e a  
presenza de plantas deste tipo na zona. Tamén recordei que en varios deses  
países “avanzados” dos que falou se instalan en zonas urbanas (para non  
facer que o lixo, que se produce nas cidades sobre todo, ande de turismo  
rural) porque as que se instalan en zonas rurais, con agricultura e  
gandeiría, afectan ao tecido produtivo desas zonas, que en ocasións ten que  
ser eliminado. Tamén recordei que estas plantas non serven para producir  
enerxía tal e como empezou dicindo, xa que segundo os propios datos de  
Sogama, que este señor parece ignorar a pesar de dirixilo, gastan máis  
enerxía da que producen. E que se o negocio é rentable é porque estafa aos  
concellos, xa que lles cobra por incinerar cando en realidade enterra no  
macrovertedoiro da Areosa. Por certo, Sogama pretendía precisamente acabar  
cos vertedoiros en Galicia. Estrana contradicción.  E isto lévame a outra  
cuestión. Este señor dixo tamén que esta incineradora era necesaria,  que  
o lixo era un gran problema e que había que “resolvelo”, algo no que  
tamén coincidía o responsable da empresa, que cando dixo que o peor que lle  
pode pasar a un residuo é que o abandonemos enterneceume o corazón.  
Parecía estar a falar con tanto cariño dese residuo que era como se lle  
fose un familiar cercano.  Empecemos por recordar que fai case vinte anos iso  
mesmo se nos dixo para xustificar a construcción de Sogama, e que lonxe de  
solucionar o problema parece que o empeorou. É certo que os nosos hábitos  
de consumo teñen moito que ver con esta situación, de feito a crise, e a  
baixada consecuente do consumo, aliviou un pouco o panorama. Pero sobre todo  
ten que ver a nefasta política de xestión de residuos que se leva feito  
neste país dende que eu teño memoria (e teño o cabelo escaso e branco, ou  
sexa que fáganse unha idea), e que lonxe de apostar pola reducción,  
reciclaxe, reutilizacion e compostaxe, como mandan as normativas europeas,  
empeñouse na incineración, que é o último que se debe facer segundo as  
mesmas normativas. E non olvidemos que o señor Lamas, como director de  
Sogama, é un dos responsables directos desta desfeita mediambiental.
Todo isto levoume á seguinte conclusión: a administración non minte en  
parte ou conta a verdade a medias aos cidadáns, a administración minte  
sempre, polo menos sempre que o necesita. E neste caso o necesita de xeito  
imperioso: a ver quen vai querer que ao carón da súa casa instalen unha  
planta onde se queima lixo, onde se producen escoiras perigosas e cinzas  
aínda moito máis tóxicas, que ten un vertedoiro asociado que pode acabar  
sendo grandioso como o da Areosa en Sogama, que xera postos de traballo de  
baixa calidade, xa que moitos consisten en tratar directamente co lixo, que  
contamina acuíferos polas filtracións, que emite substancias tóxicas pola  
súa chiminea, que se espallan nun amplo radio, que ao ser tan grande o  
volume de lixo que vai tratar concentra esas emisións nunha zona, etc. Polo  
tanto hai que contar outra “realidade”, e incluso invitounos a todos nós  
a visitala. Non sei se inclúe un chapuzón no Acuaparc, porque se é así eu  
prefiro deixalo para o próximo verán, cando mellore o tempo. Mentras tanto,  
a min gustariame invitar a todo o mundo a buscar outras fontes de  
información (é evidente que moita xente xa o fixo), a visitar a planta de  
tratamento de lixo que se atopa no Barbanza, que incinera pero moito menos, e  
recicla e recupera moitos máis, como en eses “países avanzados” dos que  
nos falou o señor Lamas e a ver esta semana dous documentais que o Cine Club  
Carballiño proxecta na Casa da Cultura ás 20:30 horas: o mércores Comprar  
tirar comprar, onde falará tamén unha experta en xestión de residuos para  
explicarnos por que xeramos tanto lixo e a insostibilidade desta situación;  
o xoves Alternativa Cero, que contará coa presenza do seu director, o  
carballiñés Pachi Baranda, e que analiza polo miudo o que pasou fai uns  
poucos anos en Carballeda de Avia cun proxecto semellante e cales foron as  
reaccións dos veciños e dos políticos. Porque non esquezamos que cando a  
administración necesita mentirnos, pouco importa quen estea ao fronte dela.

Ricardo Paz